شاخص تعیین حیطه نظارت

عموما در سازمان ها این سوال پیش می آید که برای چه تعداد نیروی انسانی ، بایستی سرپرست ویا مدیر در نظر گرفت . عمدتا این امر توسط مدیریت ارشد و  بصورت تجربی و سلیقه ای، تصمیم گیری و برآورد می شود . با این حال ممکن است در یک واحد با تعداد اندکی نیروی انسانی یک سرپرست درنظر گرفته شده است و در واحدی دیگر با شرایط گوناگون به لحاظ عوامل مؤثر و دخیل در تعیین حیطه نظارت، برای تعداد زیادی نیروی انسانی، یک مدیر ، سرپرست یا  مافوق، درنظر گرفته شده است.


یکی از صاحبنظران مدیریت برای تعیین حیطه نظارت در سطح مدیران میانی ، شاخصی را تنظیم کرده است که شامل شش عامل بوده و هریک از عوامل دارای پنج درجه از جهت شدت و ضعف می باشند. این عوامل و میزان آنها در جدول شمار 1 آمده است . مثلا اگر امور مورد نظارت از جهت همانندی تشابه وظایف کاملا به هم باشند، یک امتیاز و اگر کاملا نامشابه باشند پنج امتیاز در نظر گرفته می شود. برای سایر عوامل نیز به همین ترتیب در رابطه با کار مورد نظر، امتیازاتی اختصاص می یابد.

جدول شماره 1  - درجه های مختلف عوامل مؤثر درحیطه ی نظارت

ردیف

عوامل مؤثردرنظارت

چگونگی ومیزان عوامل مؤثردرحیطه نظارت

1

همانندی وشباهت وظایف

کاملا شبیه

1

تقریبا شبیه

2

جزئا شبیه

3

تقریبا نامشابه

4

کاملا نامشابه

5

2

نحوه استقرار افراد در محل کار

همه باهم دریک جا

1

همه دریک ساختمان

2

درساختمان های مختلف یک بنای اصلی

3

درمکان های مختلف واقع دریک منطقه

4

درمناطق مختلف جغرافیای

5

3

پیچیدگی وظایف

ساده و تکراری

2

روتین و روزمره

4

تاحدودی پیچیده

6

پیچیده  متنوع

8

بسیارپیچیده ومتنوع

10

4

هدایت و کنترل

حداقل سرپرستی و آموزش

3

سرپرستی محدود

6

سرپرستی در بعضی مراحل کار

9

سرپرستی دربعضی مراحل کار

12

سرپرستی دقیق ومداوم

15

5

هماهنگی  و ارتباط

حداقل ارتباط

2

ارتباط محدود به موارد خاص

4

ارتباط درحد متوسط

6

ارتباطات کاملا نزدیک

8

ارتباطات وسیع و متقابل

10

6

برنامه ریزی

برنامه های جزئی وساده

2

برنامه های محدود و پیچیده

4

برنامه هادرحد متوسط  پیچیدگی و وسعت

6

برنامه های پیچیده و وسیع

8

برنامه های بسیار پیچیده و وسیع

10








 

 پس از محاسبه مجموع امتیازات می توان با مراجعه به جدول 2 حیطه نظارت را تعیین ساخت

 

جدول شماره 2 -  شاخص عددی تعیین حیطه نظارت در سطح مدیریت میانی

جمع عوامل مؤثر

تعداد افراد تحت نظارت

42 -  40

5 – 4

39 – 37

6 – 4

36 – 34

7 – 4

33 – 31

8 - 5

30 – 28

9 – 6

27 – 25

10 – 7

24 – 22

11 – 8

. . . .

. . . .

 


 

Ref : H. koontz & C .O’Donnell , Management: A Book of Readings N .Y . :McGraw – Hill Book Co . 1976 , p . 223 .

منبع : مدیریت عمومی – دکتر سید مهدی الوانی


مطالب مرتبط :

1. روش کاربردی در احراز صلاحیت منابع انسانی سازمان