مراحل اجرایی و کاربردی تکنیک تعویض تک دقیقه ای قالب SMED
مراحل اجرایی و کاربردی تکنیک تعویض تک دقیقه ای قالب SMED
حسین عبدی
در فرآیندهای تولیدی و ساخت بسیاری تجهیزات تولیدی به غیر از دستگاه های تولیدی استفاده می شود که به آن ها ابزار آلات تولیدی می گوییم . این ابزارها با توجه به شرایط گوناگون آنها در فرآیندهای گوناگون بایستی در دوره های زمانی یا تعداد ضرب تولیدی نسبتا مشخصی تعویض گردند . ضرورت تعویض ابزار با توجه به ویژگی های کیفی محصول نیز تعیین می گردد . برخی فرآیندهای تولیدی که ابزار ها به صورت عمده در آنها استفاده می شود به شرح زیر می باشد .
- فرآیندهای ماشین کاری و شکل دادن محصول بوسیله روش های براده برداری با دستگاه های تراش ، سی ان سی ، فرز ، سنگ زنی و غیره
- فرآیند ریخته گری که به وسیله مدل ، قالبی که در آن ذوب ریخته می شود و قطعه شکل گرفته و محصول موردنظر تهیه می گردد .
- در فرآیندهای آهنگری و فورج نیز ابزار اصلی تولید به غیر از دستگاه های پرس ، قالب های فورج می باشد .
- فرآیند پرس کاری که در آن قطعه و محصول با شکل دادن ورق و صفحات فلزی یا همان پروفیل ها تولید می گردد . این فرآیند محصولات گوناگون و متنوعی مانند قطعات بدنه خودرو ، قطعات لوازم خانگی مانند کولر ، بخاری و یخچال و بسیاری محصولات دیگر را شامل می شود .
تمامی ابزارهایی که به آن ها اشاره شد ، عمر نسبتا مشخصی دارد و با تولید مقدارمعینی محصول از شرایط کاری خارج شده و بایستی تعویض گردند .
معمولا با ابزارها آنقدر تولید می گردد که منجر به تولید قطعه ای خارج از مشخصات فنی تعیین شده برای آن شود . یعنی قطعه نامنطبق و معیوب تولید گردد . دراین حالت است که بایستی ابزار را باز کرده ، ابزار جایگزین را به محل دستگاه آورده ، ابزار نو را روی دستگاه سوار کرده و تنظیمات لازم را انجام داد . پس از تنظیم نسبت به تولید قطعه به صورت نمونه اقدام کرده و درصورت سالم بودن قطعه تولید از سر گرفته می شود . در صورتی که قطعه نمونه تولید شده دارای ویژگی های کیفی لازم نباشد بایستی قالب و ابزار را تنظیم مجدد نماییم و اصلاحات لازم را انجام دهیم تا تولید قطعه با کیفیت صورت پذیرد .
کل زمانی که از آخرین قطعه تولید شده که نامنطبق و معیوب است تا اولین قطعه سالم که تولید می گردد را زمان تعویض قالب می گوییم .
تصویر شماره یک – زمان تعویض قالب
کل این زمان ، زمان مرده و تلف شده است که ارزش افزوده ای برای شرکت و سازمان ندارد . در این زمان تولیدی انجام نمی شود و پرسنل تولید بیکار می مانند ، ضمن اینکه تعدادی قطعه نامنطبق تولید شده که یا ضایعات شده ویا بایستی دوباره کاری و اصلاح گردد . هدف مدیران و کارشناسان واحدهای مهندسی ، تولید و یا مهندسی صنایع شرکت باید کاهش این زمان تا جایی که امکان دارد ، باشد . پیشتاز و مبدع روش های نظام یافته و سیستماتیک کاهش زمان تعویض قالب ژاپنی ها بودند که با اجرای روش ها و تکنیک های موثر متد تعویض تک دقیقه ای قالب SMED در بعضی موارد و بدون اغراق ، زمان های تعویض قالب های فرآیند پرس را از بیست و چهار ساعت به کمتر از یک ساعت و یا حتی ده دقیقه کاهش داده اند .
تعویض تک دقیقه ای قالب Single Minute Exchange Of Die ، فرآیندی است متمرکز بر کاهش اتلافات از طریق کاستن از فعالیت های تنظیم ، تعویض و راه اندازی تجهیزات ، ماشین ها و ابزارآلات .
SMED از طریق کاهش زمان های آماده سازی ، SET UP و راه اندازی های مجدد نقش بسیار برجسته ای می تواند در برنامه های کاهش هزینه ، افزایش راندمان تولید ، بهبود کیفیت و کاهش ضایعات و در مجموع بهبود مستمر در کارخانه ها و واحدهای صنعتی ، ایفا کند.
مراحل اجرایی و اقدامات عمومی SMED
در اولین اقدام ، کل فعالیت های تعویض ابزار را مورد بررسی و مطالعه قرارداده و تمامی آن ها را به تفکیک و به صورت جزیی ثبت کنیم . این فعالیت ها شامل موارد زیر می باشند
- تعویض قالب از زمان بازکردن قالب و ابزار فرسوده
- جابجایی تجهیزاتی که در بازکردن ، تنظیم و بستن ابزارتولید مورد استفاده قرار می گیرند
- جابجایی ابزار فرسوده به محل انبار قالب ویا اصلاح آن
- انتقال ابزار نو و سالم
- بستن ابزار
- تنظیم ابزار
- تولید نمونه تا تولید اولین قطعه سالم
- انجام فعالیت های لازم جهت آماده سازی برای شروع تولید انبوه
پس از ثبت اقدامات به صورت متوالی زمان های انجام هر کدام را در چندین نوبت اندازه گیری می کنیم . احتمالا در مراحل مختلف زمان های متفاوتی ثبت می گردد که این مسئله به دلیل این است که ما کل فعالیت های تعویض ابزار را به صورت استاندارد و منظم انجام نمی دهیم و بنا به مهارت تکنسین ها و شرایط دستگاه و قالب این زمان ها کاهش یا افزایش می یابد . بهتر است که میانگین این زمان ها را محاسبه کرده تا به واقعیت نزدیک تر باشد .
سپس از زمان هایی که طولانی تر است ، شروع کرده و اقدامات بهبود را ابتدا بر روی آن اقدامات متمرکز می کنیم. جهت بهبود و کاهش زمان ها از تکنیک های شناخته شده SMED استفاده می کنیم که در مطالب مختلف ارائه شده و خواهد شد .
برای اجرای موثر این تکنیک به صورت گروهی فعالیت نمایید . کارشناسان و تکنسین های واحدهای مهندسی ، تولید ، مهندسی صنایع یا واحد برنامه ریزی و حتی اپراتورهای تولید می توانند عضو موثر این گروه باشند . ضمنا برای گروه ، یک نفر مسئول تعیین نمایید . مسئول گروه باید با اصول کار تیمی Team Work آشنایی داشته باشد تا از فکر ، مهارت ، تجربه و انرژی اعضای گروه بهترین استفاده را به عمل آورد . تسلط ومهارت مسئول گروه و همچنین اعضای تیم بر ابزارهای آماری و کیفی مانند روش حل مسئله ، کارایی فعالیت های تیم و اثربخشی اقدامات را باعث می گردد.
توصیه می کنم در صورت ایجاد بهبود و مشاهده اثربخشی اقدامات اعضای گروه و متناسب با تحقق اهداف تعیین شده ، آیتم های تشویقی مناسب را برای گروه تعیین نموده و اقدام کنید .
برای هر مرحله بهبود و کاهش زمان ها ، هدفگذاری کنید به صورتی که قابل دسترس و چالش برانگیز باشد ،پس از رسیدن به هدف تعیین شده اولیه با تعیین هدف بالاتر اقدامات بهبود را به صورت مداوم انجام دهید . به خاطر داشته باشید که حالت خوب یا بهترین حالت وجود ندارد . به صورت پیوسته در پی بهبود و کاهش زمان تعویض قالب باشید .
کلیه مباحث صورت گرفته ، برنامه ریزی ها ، تعریف مسئله ، طراحی راهکارها و راه حل ها ، بحث ها و گفتگوهای فنی ، انجام اقدامات و اجرای فعالیت های طرح ریزی شده ، سنجش اثربخشی اقدامات انجام شده ، داده های زمانسنجی و . . . را ثبت کرده و سوابق را نگهداری نمایید .
مطالب مرتبط :
1 . تکنیک ها و روش های اجرای فرآیند تعویض تک دقیقه ای قالب SMED – ثبت وضعیت
2 . تکنیک ها و روش های اجرای فرآیند تعویض تک دقیقه ای قالب SMED – تابلو ابزار
