طراحی، طرح ریزی، پیاده سازی و بهبود فرآیند مدیریت ابزار -  قسمت اول

مقدمه

بسیاری از شركت های صنعتی در پروسه های ساخت و تولید به جز دستگاه ها و ماشین آلات از تجهیزات دیگری نیز استفاده  می كنند تا مراحل مختلف تولید محصولات متنوع خود را به انجام رسانند.

معمولا امکانات و منابع مختلف تولید را با فرآیندهای مختلف تحت مدیریت و کنترل در می آوریم. به عنوان مثال دستگاه ها و ماشین آلات را با تعریف و پیاده سازی فرآیند نگهداری و تعمیرات تحت نظارت در می آوریم یا فرآیندهای دیگری را برای مدیریت منابع انسانی، مواد اولیه و . . . تعریف می کنیم.

 

تعریف

یکی دیگر از منابع مورد نیاز تولید محصول، تجهیزاتی است که غیر از اجزاء دستگاه بوده و برای تولید محصولات گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند که به این تجهیزات، ابزارآلات تولید می گوییم.

ابزارآلات تولید، انواع گوناگونی دارند.برخی مصرفی بوده و طول عمر كوتاهی دارند و حتی یكبار مصرف می باشند و برخی طول عمر بیشتری دارند كه اصطلاحا به آنها ابزارهای دائمی می گوییم. همانطور كه گفتیم این تجهیزات غیر از اجزاء دستگاه بوده و معمولا روی دستگاه نصب شده و برخی نیز جداگانه مورد استفاده قرار می گیرند. لازم به ذكر است كه این تجهیزات در تولید محصول مورد استفاده  قرار می گیرند اما جزئی از محصول نمی باشند.

 

ابزارآلات تولید در صنایع

در صنایع مختلف مانند موارد زیر ابزارآلات تولید در گستره ای متنوع و وسیع مورد استفاده قرار می گیرند.

·         صنعت آهنگری و فورج

قالب های آهنگری و فورج مانند قالب پیش فرم، قالب فورج، قالب تریم و قالب کوینینگ یا همان صافکاری و اتوکاری

·         صنعت ریخته گری

مدل قالبگیری، قالب ماهیچه

·         ماشین كاری و تراشكاری

·         صنایع غذایی

انواع قالب های شکل دهی

·         پرسكاری

قالب های برش، فرم، پانچ، كشش و خم كاری

·         نورد

قالب های نورد و برش

·         لاستیك

دای در فرآیند تولید محصولات نواری و قالب شكل دهی قطعات لاستیكی

·         پلاستیك

قالب تزریق پلاستیك

·         كاشی و سرامیك

قالب های شكل دهی

·         لوازم خانگی

قالب های پرسكاری، تزریق پلاستیك، مونتاژ و...

·         صنعت خودرو و قطعه سازی

ابزارآلات متنوع و گوناگون مورد استفاده در صنایع ماشین كاری و تراشكاری، آهنگری و فورج، ریخته گری، لاستیك، پلاستیك و بسیاری صنایع دیگر

 

اهمیت ابزارهای تولیدی

در برخی از صنایعی كه دربالا نام برده شد، سهم هزینه ای ابزارهای تولید از كل هزینه های عوامل تولید قابل توجه می باشد. به عنوان مثال در عملیات آهنگری هزینه ساخت یك دست كامل قالب های پیش فرم، فورج، تریم و غیره برای تولید یك محصول خاص به چند ده میلیون تومان ممکن است برسد.

این هزینه شامل طراحی و مهندسی قالب، شبیه سازی های نرم افزاری جهت تأیید و تصدیق طراحی های انجام شده، مواد اولیه قالب ها كه فولادهای آلیاژی و گران قیمت بوده، عملیات ساخت قالب، عملیات حرارتی و نصب و تولید آزمایشی می باشد. ضمن آنكه پس از مقدار نسبتا مشخصی تولید محصول، قالب ها باید اصلاح شوند كه آن نیز شامل هزینه های خاص خود می باشد.

اهمیت ابزارآلات تولید فراتر از هزینه های ساخت و به کارگیری ابزارها می باشد. ابزارآلات مانند قالب های عملیات آهنگری و فورج در تحقق برنامه های تولید، میزان راندمان و بهره وری كار و همچنین كیفیت محصول، نقشی بسیار مهم و اساسی را بازی می كند. همانطور كه تاكنون متوجه شده اید ابزارآلات تولید و مسائل مربوط به آن دارای اهمیت بسیار بالایی می باشند و به همین دلیل شایسته است كه به صورتی خاص و ویژه به آنها پرداخته شود و این مسئله، موضوع این مطلب می باشد.

 

سازمان دهی

بنا به شرایط خاص هر صنعت و نوع نقش و میزان اهمیت ابزارآلات در پروسه های تولیدی هر شركت، فعالیت های مدیریتی و عملیاتی حوزه مدیریت ابزار كمتر یا بیشتر می باشد. همچنین بسته به میزان این فعالیت ها و وظایف، ساختار واحدی از سازمان كه باید متولی انجام وظایف این حوزه باشد نیز متفاوت می باشد.

در یك سازمان ممكن است یك كارشناس یا یك سرپرست از واحد مهندسی كفایت انجام فعالیت های تعریف شده این فرآیند را داشته باشد و یا حتی ممكن است یك قسمت خاص با عنوان مهندسی ابزار، ضرورت ایجاد پیدا كند كه متشكل از یك نفر مدیر یا سرپرست به همراه تعدادی كارشناس، نقشه كش و کارمند باشد.

 

فرآیند مدیریت ابزار

معمولا فرآیندها را با این اجزاء تعریف می کنیم.

·         عنوان

·         مالك

·         تیم

·         هدف

·         فعالیت های عمده

·         ورودی ها

·         خروجی ها

·         منابع انسانی

·         امكانات مورد نیاز

·         مدارك و مستندات لازم

·         شاخص های پایش فرآیند

به جز تعریف فرآیند مدیریت ابزار شما نیاز به تدوین مدارك و مستندات دیگری نیز دارید تا بتوانید كلیه فعالیت های این فرآیند را در قالبی استاندارد تعریف و تدوین نمایید. برخی از مدارك لازم كه بسته به نوع فعالیت های این فرآیند در صنایع مختلف می باشد در زیر ارائه گردیده است.

·         روش اجرایی مدیریت ابزار

·         دستورالعمل طراحی ابزار

·         دستورالعمل های ساخت ابزار

·         دستورالعمل شناسایی،ردیابی و جابجایی

·         دستورالعمل سرویس و نگهداری ابزارآلات

·         فرم های لازم

 

پایش فرآیند

جهت این كه فرآیند مدیریت ابزار یا هر فرآیند دیگری را تحت مدیریت در آورید طوری كه به اهداف تعریف شده خود دست پیدا نموده و در چرخه ای از بهبود قرار گیرد بایستی یك سیستم مدیریت عملكرد برای آن طراحی و اجرا نمایید.

این به این صورت می باشد که بایستی شاخص هایی را برای سنجش سطح عملكرد فرآیند تعریف نموده و دوره های اندازه گیری آنها را تعیین نمود و با گردآوری اطلاعات، مقدار شاخص ها را محاسبه كرد. سپس نمودار روند مقادیر شاخص در دوره های گوناگون را تحت كنترل قرار داد. توجه داشته باشید که برای هر شاخص بایستی یك معیار پذیرش تعیین كنید.


برای آشنایی بیشتر با طراحی شاخص های پایش فرآیند مطلب شاخص های کلیدی عملکرد فرآیند را ببینید.

شاخص هایی كه برای پایش فرآیند مدیریت ابزار می توانید تعریف كنید در حوزه های طراحی و ساخت ابزار، تحقق برنامه های تولید، هزینه های ابزارآلات و كیفیت محصولات تولید شده می توانند قرار گیرند.

منبع: وب سایت راهبرد