توصیه هایی جهت به کار گیری استراتژي ها با توجه به موقعیت های ماتريس SWOT
توصیه هایی جهت به کار گیری استراتژي ها با توجه به موقعیت های ماتريس SWOT
حسین عبدی
مقدمه
در اجرای مراحل فرآیند مدیریت استراتژیک و پس از تحلیل عوامل درونی و عوامل بیرونی شما بایستی به تدوین استراتژی های ممکن با استفاده از ماتریس SWOT بپردازید .
متد SWOT به صورت کامل در مطلب مدیریت استراتژیک - تدوین استراتژی ها تشریح گردید.
با اینحال شما نیاز دارید بدانید از استراتژی هایی که به صورت عمومی تعریف و ارائه گردیده اند کدام ها در وضعیت های مختلف سازمان ، مناسب می باشند تا به کار گرفته شوند .
به عنوان مثال اگر سازمانی به لحاظ عوامل درونی ، وضعیت مناسبی دارد و واجد نقاط قوت ، شایستگی های ممتاز و مزیت های رقابتی بوده و در محیط بیرونی آن فرصت های مطلوبی وجود دارند ، کدام یک از استراتژی ها جهت انتخاب مناسب تر می باشند .
با علم به اینکه با انواع استراتژی ها آشنایی دارید با اینحال به صورت فهرست وار آن ها را در اینجا ذکر می کنم .
انواع استراتژی ها
استراتژی های یکپارچگی
· یکپارچگی عمودی به بالا
· یکپارچگی عمودی به پایین
· یکپارچگی افقی
استراتژی های تمرکز
· رسوخ در بازار
· توسعه بازار
· توسعه محصول
استراتژی های تنوع
· تنوع همگون
· تنوع افقی
· تنوع ناهمگون
استراتژی های تدافعی
· مشارکت
· کاهش
· واگذاری
· انحلال
نسبی بودن توصیه های انتخاب استراتژی ها
مطالب و نكاتي كه در اين قسمت ارائه مي گردد به صورت راهنمايي بوده و رويكردي استاندارد نمي باشد . قطعي نيست كه در صورتي كه سازمانی که داراي نقاط قوت است و فرصت هايي را پيش روي خود دارد ، حتما استراتژي هاي يكپارچگي و يا تمركز را برگزيند اما خطوط راهنمايي وجود دارند كه شما را در ایجاد و تدوین استراتژی ها کمک کرده تا راهبردهایی را که برای سازمان ، مفید و موثر می باشند را برگزینید . این توصیه ها و برخی دلایل بکارگیری آنها را به همراه شما بررسی مي كنیم .
استراتژي هاي SO
در این موقعیت ، سازمان توانمندي های مختلفی را در اختیار دارد و دارای شایستگی های ممتاز و مزیت های رقابتی می باشد ، امکانات مالی ، تجهیزات سخت افزاری و منابع انسانی ماهر و با انگیزه در اختیار داشته و به لحاظ کارآمدی در سطح خوبی قرار دارد . شرایط محیطی برای سازمان نیز مناسب می باشد که این احتمالا بدان معنی است که فروش سازمان در سطح خوبی می باشد و بازار ، استقبال مناسبی از محصولات سازمان دارد .
اولین توصیه ، استراتژی های تمرکز با اولویت رسوخ در بازار می باشد ، می توانید با توسعه فعالیت های تبلیغاتی و بازاریابی ، فروش محصولات خود را در بازارهای فعلی افزایش دهید . اولویت های بعدی استراتژی های توسعه بازار و توسعه محصول می باشند .
با توجه به نقاط قوت سازمان و مهیا بودن شرایط محیطی ، استراتژی های تمرکز ، تداوم شرایط مطلوب کنونی را باعث می گردد و تضمینی می باشد بر ادامه موقعیت مطلوب کنونی شرکت و تثبیت جایگاه آن .
در صورتی که سازمانی یک محصول خاص با فروش خوب دارد ، استراتژی تنوع همگون ، ریسک های تک محصولی بودن سازمان را کاهش می دهد به این معنا که اگر تغییر و تحولی در بازار به وجود آید به سازمان آسیب جدی وارد نشود . به زبان دیگر ، تمام تخم مرغ های خود را در یک سبد قرار ندهید .
در وضعیت SO ، استراتژي هاي هجومي ، معمولا توصيه مي گردد . گسترش فعالیت های سازمان و سرمایه گذاری در زمینه های مختلف برای شرکت هایی که در این موقعیت قرار دارند پیشنهاد خوبی می باشد . حوزه ی فعاليت هاي سازمان و اندازه و حجم آن را مي توان توسعه و گسترش داد . توجه داشته باشید که این استراتژی را با احتیاط به کار ببندید . ضمن حمله کردن به فکر دفاع نیز باشید . استفاده از فرصت ها نوعی حمله بوده در حالی که اتخاذ برنامه هایی برای تثبیت وضعیت فعلی نوعی دفاع می باشد .
استراتژي هاي يكپارچگي خصوصا يكپارچگي افقي ، مناسب مي باشد . می توانید شرکت هایی که در زمینه ی مشابه ، فعالیت می کنند ولی به اندازه شما در کسب و کار خود موفق نبوده اند را با قیمتی مناسب خریداری نمایید و از نقاط قوت خود در به سود رساندن و موفق نمودن شرکت خریداری شده استفاده کنید . ضمن آنکه برخی هزینه های سربار و ثابت بر حجم بیشتری از محصولات سرشکن شده و از این طریق هزینه های دو سازمان ادغام شده نیز کاهش می یابند ، همانطور که می دانید این از مزایای صرفه جویی مقیاس می باشد . به عنوان مثال هزینه های تحقیق و توسعه ، طراحی محصول ، بازاریابی و . . . از مواردی می باشند که بر حجم تولید و فروش بیشتری سرشکن می شوند و منافع بیشتری را نصیب سازمان می نمایند .
در صورتي كه صنايع بالادستي پرسود بوده و رشد پرشتابی دارد و یا حوزه تأمین مواد اولیه و قطعات نیم ساخته شرکت ، مسائل و مشکلاتی دارد ، استراتژي هاي يكپارچگي عمودي به پایین مناسب می باشد . می توانید برخی شرکت های تأمین کننده مواداولیه ، قطعات نیم ساخته و حتی شرکت های تأمین کننده خدمات خود را بررسی و به چشم خریدار ، ارزیابی کرده و از بین آن ها مواردی را که برای کسب و کار شما مفید تر می باشند را خریداری نمایید و از این طریق بر بازار تأمین مواد اولیه رقبای خود نیز تسلط یابید . علاوه بر آن ، کاهش هزینه های نگهداری موجودی مواد اولیه و دسترسی به مواد اولیه ارزانتر باعث آن می شود که محصولات نهایی خود را با قیمت رقابتی تر نسبت به دیگر رقبا به بازار روانه کرده و از این مزیت رقابتی فوق العاده کمال استفاده را در افزایش سهم خود از بازار ببرید .
همچنین در مواقعی که بازار صنایع پایین دستی ، رشد مناسبی دارند و فعالیت در آن حوزه ها سود خوبی را به همراه دارد و همچنین در صورتی که مراحل توزیع ، پخش و فروش محصولات شرکت به عهده شرکت هایی است که با سازمان ، همکاری مناسبی ندارند ، استراتژی یکپارچگی عمودی به بالا ، انتخاب خوبي مي باشند . با اجرای موفق این استراتژی می توانید بر شبکه توزیع و فروش محصولات رقبای خود نیز تسلط یابید .
شرکت هایی که در موقعیت SO می باشند نباید دست به فعالیت هایی بزنند که منجر به از دست رفتن موقعیت مطلوب آنها شود اما این نیز نباید باعث شود که از فرصت های موجود استفاده نکنند .
استراتژي هاي ST
با توجه به نامناسب بودن شرایط محیطی سازمان و احتمالا وضعیت نامناسب فروش محصولات شرکت و رشد اندک بازار محصولات سازمان ، بهتر است که شرکت به استراتژی های تنوع بپردازد ، خصوصا تنوع ناهمگون .
کاملا مشخص است که با مزیت های رقابتی که سازمان واجد آن ها می باشد و اقبال نامطلوبی که در بازار وجود دارد بایستی که سازمان منابع خود را از زمینه های فعالیت های فعلی بیرون کشیده و در حوزه های دیگر به فعالیت بپردازد . درصورتی که این استراتژی ها با هزینه های بسیار همراه است یا به هر دلیل دیگر امکانپذیر نمی باشد سازمان می تواند از استراتژی های تمرکز و با اولویت توسعه بازار و توسعه محصول استفاده کرده تا به این طریق در بازارهای جدید بتواند محصولات خود را ارائه کرده یا محصولات فعلی خود را با ایجاد بهبود در آن ها به بازارهای کنونی روانه کند . به صورت کلی نیز می توان گفت که سازمان باید سعی کند شایستگی های ممتاز خود را حفظ کرده و ترجیحا خود را در معرض ریسک های بزرگ قرار ندهد .
استراتژي هاي WO
در اين موقعيت مي توانيد استراتژي مشاركت را از سري استراتژي هاي تدافعي به كار ببنديد و از طريق آن به برخي از استراتژي هاي متمركز و تنوع برسيد يعني با مشاركت با ديگر شركت ها و رفع نقاط ضعف خود به ارائه محصولات يا خدمات جديد به بازارها و مشتريان كنوني و يا جديد ، بپردازد . البته به جزء مشاركت از روش هاي ديگري نيز مي توانيد نقاط ضعف خود را برطرف كنيد كه البته بستگي زيادي به توان مديريتي سازمان شما دارد . به دست آوردن منابع مالي از راه دريافت وام و تسهيلات ، خريد تكنولوژي و يا به كارگيري متخصصصان و استخدام كارشناسان خبره و يا مديران لايق از اين راه ها و رويكردها مي باشد .
این شرکت ها باید از خود بپرسند با توجه به این که بازار مربوط به حوزه ی فعالیت های آن ها رشد خوبی دارد چرا آنها موفق نیستند . آنها باید عیوب و ایرادهای خود را متوجه شده و به سرعت آنها را برطرف نمایند . این برنامه های تغییر باید در جهتی بوده که نقاط ضعف را برطرف کرده ، سازمان را دارای نقاط قوت کرده و در ادامه برای سازمان شایستگی های ممتاز ایجاد نموده و به شرکت مزیت رقابتی اعطا نماید . در غیر این صورت و عدم دست یازیدن به برنامه های تغییر و تحول درجهت بهبود امکان بهره برداری از فرصت های بیرونی از دست رفته چه این که فرصت ها همیشه منتظر ما نمی مانند که تا چه زمانی ما بتوانیم از آن ها استفاده کنیم .
از اولین برنامه هایی که سازمان باید نسبت به اجرای آن بکوشد کاهش هزینه و بیرون کشیدن منابع از فعالیت هایی است که ضررده بوده و یا سود کمی برای سازمان دارند . با اجرای برنامه های بهبود می توان از استراتژی های تمرکز و تنوع نهایت استفاده را برد . در بازار فعلی رسوخ کنید و محصول خود را بهبود دهید .
استراتژی یکپارچگی افقی که به صورتی هوشمندانه و با هدف کسب شایستگی های ممتاز سازمانی که در زمینه ی مشابه فعالیت می کند و قصد خرید آن را دارید می تواند مثمر ثمر باشد . این استراتژی احتیاج به منابع مالی زیادی دارد که باید برای تأمین آن فکری کرد .
با توجه به مساعد بودن شرایط بازار و با انجام مطالعه امکانسنجی و تهیه یک طرح توجیهی حساب شده می توان ریسک پرداخت منابع و تسهیلات اخذ شده را کاهش داد . همچنین از منابعی که از فعالیت های بدون سود بیرون کشیده شده نیز می توان جهت تأمین منابع اجرای استراتژی یکپارچگی افقی استفاده کرد .
در صورتی که توان مدیریتی شرکت برای طراحی استراتژی ها و طرح ریزی برنامه های تغییر و بهبود کافی نباشد باید به فکر استراتژی های مشارکت و حتی واگذاری و انحلال بود .
استراتژي هاي WT
سازمان ها در وضعیتی که واجد توانمندی ها ، یعنی منابع و مهارت ها نبوده و به زبان ساده تر مزیت های رقابتی ندارند و فرصت هایی نیز در محیط بیرونی آنها وجود ندارد ، باید دست به تغییرات زیر بنایی و اساسی بزنند . این تحولات بایستی به فوریت و در اسرع وقت انجام شوند . این شرکت ها باید به سرعت هزینه های خود را تا حد زیادی کاهش دهند و منابع خود را در زمینه هایی غیر از فعالیت های کنونی سرمایه گذاری کنند .
انتخاب ها و گزينه های شما محدود به استراتژي هاي تدافعي مي باشند كه شامل مشاركت ، كاهش ، واگذاري و انحلال مي باشند . در صورتي كه وخامت اوضاع زياد نباشد مي توانيد با مشاركت با سازمانی ديگر و از خط توليد خارج كردن محصولاتي كه سودده نيستند گذران وقت كرده و بقاي خود را حفظ كنيد تا سازمان نقاط ضعف خود را برطرف كرده و يا در بيرون ، فرصت هايي ايجاد شوند و گشايشي حاصل گردد .
در صورتي كه نتوانيد موارد فوق را به عنوان برنامه ي خروج از بحران به كارگيريد چاره اي جز اين نداريد كه شركت را به يك سازمان ديگر فروخته ويا به فعاليت و حيات موسسه پايان دهيد و آن را منحل نمایید .
